Δευτέρα 23 Μαΐου 2011
Σάββατο 14 Μαΐου 2011
Μεταναστευτικό: Η μάχη που χάνεται
"Το πρωί της Τρίτης άναψα, σχεδόν αγουροξυπνημένος ακόμη, τον υπολογιστή μου και το μάτι μου έπεσε κατευθείαν στον τίτλο της δολοφονίας του 44χρονου στη διασταύρωση Γ’ Σεπτεμβρίου και Ηπείρου. Τρόμαξα και μόνο με την περιγραφή της σκηνής που έφερα στο μυαλό μου, όπως οι περισσότεροι φαντάζομαι. Η δεύτερη σκέψη μου ήταν, επίσης, η ίδια που κάνατε κι εσείς.
Πώς γέννησε αυτή η μάνα; ‘Εσβησα μηχανικά την οθόνη και ο νους μου ακόμη τριγύριζε στα δικά μου παιδιά, που είχα αφήσει λίγο νωρίτερα στο σχολείο.
Δύο ώρες αργότερα ακολουθούσα την ρουτίνα μου στο γραφείο, σερφάροντας στις ιστοσελίδες του Τουρκικού Τύπου. Στην αγγλόφωνη έκδοση της Zaman καρφώθηκα σε μία αναδημοσίευση από τον βρετανικό Guardian για 61 λαθρομετανάστες από την Βόρεια Αφρική που πέθαναν από πείνα και δίψα μέσα σε ένα πλοιάριο που ξεκίνησε από την Τρίπολη της Λιβύης στα τέλη Μαρτίου και απέμεινε να περιπλανιέται για 16 ημέρες στη Μεσόγειο. Οι 11 επιζήσαντες κατήγγειλαν ότι τους είδε ένα στρατιωτικό ελικόπτερο και ένα αεροπλανοφόρο (κατηγορώντας και το ΝΑΤΟ). Στον Guardian περιγράφουν με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τη φρίκη και το φόβο πάνω στο ακυβέρνητο πλοιάριο. O Αιθίοπας Άμπου Κούρκε λέει: “Κάθε πρωί ξυπνούσαμε και βρίσκαμε περισσότερα πτώματα, που κρατούσαμε για 24 ώρες και μετά τα πετούσαμε στη θάλασσα. Αλλά τις τελευταίες ημέρες, δεν αναγνωρίζαμε τους εαυτούς μας. Ολοι μας προσευχόμασταν, ή πεθαίναμε…”
Η δολοφονία στην Αθήνα και η έκρηξη της βίας που ακολούθησε κατά των μεταναστών (σήμερα πληροφορούμαι ότι υπάρχει και ένας νεκρός μετανάστης) και η είδηση του Guardian είναι, αναμφίβολα, οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Για να το κάνουμε ακόμη σαφέστερο: οι ακτές και τα νερά της Μεσογείου μετατρέπονται σταδιακά σε διακεκαυμένη ζώνη. Υπερεθνικά κυκλώματα χαράσσουν κάθε τόσο νέες διαδρομές διακίνησης λαθρομεταναστών. Μετά τις εξεγέρσεις στην Τυνησία, στην Αίγυπτο και στη Λιβύη, το νησάκι της Λαμπεντούσα που ανήκει στην Ιταλία, έγινε ο Νο 1 προορισμός. Γιατί; Την απάντηση δίνει το αμερικανικό Ινστιτούτο German Marshall Fund – γεγονός που δείχνει ότι το πρόβλημα είναι, πλέον, γνωστό και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού: “Η Λαμπεντούσα απέχει περίπου 300 χιλιόμετρα από την Τυνησία, ενώ από την Αλεξάνδρεια το κοντινότερο σημείο της ΕΕ είναι η Κρήτη, που βρίσκεται σε τετραπλάσια απόσταση. Αλλά οι μετανάστες που φεύγουν από την Αίγυπτο θα είχαν ακούσει λάθος συμβουλές αν έπλεαν για την Κρήτη. Αντίθετα, έπρεπε να πάνε στην Λαμπεντούσα για να έχουν καλές πιθανότητες να διεκδικήσουν άσυλο στην ΕΕ…Δεν είναι μυστικό ότι οι μετανάστες προσπαθούν να αποφύγουν την είσοδο μέσω Ελλάδας, λόγω των κακών συνθηκών υποδοχής εκεί για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες πολιτικό άσυλο.”
Στην Λαμπεντούσα έχουν φτάσει από τις αρχές του έτους περίπου 26.000 παράνομοι μετανάστες. Είναι, κυρίως, πρόσφυγες από την Τυνησία. Ο Μπερλουσκόνι ζήτησε αρχικά οικονομική βοήθεια από την ΕΕ και χώρες πρόθυμες να μοιραστούν αυτό τον αριθμό με την Ιταλία. Όταν διαπίστωσε ότι οι πόρτες ήταν κλειστές, άρχισε να χορηγεί προσωρινές άδειες παραμονής, που επέτρεπαν στους μετανάστες να ταξιδέψουν στην Ευρώπη. Ο Σαρκοζί απάντησε τότε, ότι η Γαλλία θα επαναφέρει τους ελέγχους διαβατηρίων στα γαλλο-ιταλικά σύνορα και η Γερμανία άρχισε να προετοιμάζεται για να εφαρμόσει την ίδια τακτική στα νότια σύνορά της. Στην πορεία, στην συζήτηση περί ελέγχου διαβατηρίων ενέπλεξαν και την Ελλάδα, με το επιχείρημα ότι η χώρα μας δυσκολεύεται να φυλάξει τα σύνορά της και γι αυτό ζήτησε την συνδρομή της FRONTEX. Η Αθήνα διαμηνύει ότι θα ασκήσει ακόμη και βέτο προκειμένου να αποτρέψει την επαναφορά του ελέγχου διαβατηρίων, αλλά θα χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι την σύνοδο κορυφής του Ιουνίου για να δούμε τί θα πουν εκεί οι ηγέτες. Είναι αυτή η αρχή του τέλους για τη συνθήκη Σένγκεν και την ελεύθερη διακίνηση προσώπων στην ΕΕ; Θα ήταν βιαστικό να το προεξοφλήσει κανείς, αλλά τίποτα δεν αποκλείεται.
Στο μεταξύ, το μεταναστευτικό εξελίσσεται στο πλέον ευαίσθητο ζήτημα για τους ψηφοφόρους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Ακροδεξιά αυξάνει τις δυνάμεις της σε επίπεδα – ρεκόρ στη Γαλλία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία και εσχάτως μας προέκυψαν οι “Αληθινοί Φιλνανδοί”. Στην πραγματικότητα, ουδείς εξεπλάγη που ο Μπερλουσκόνι βρήκε κλειστές τις πόρτες των εταίρων μας. Οι “27” δέχονται να συζητήσουν το ενδεχόμενο οικονομικής βοήθειας ή διάθεσης μέσων φύλαξης των συνόρων μέσω της FRONTEX, όπως έκαναν και στην Ελλάδα, αλλά καμία κυβέρνηση δεν δείχνει διατεθειμένη να ανοίξει τις πόρτες σε μετανάστες. Οι Νότιοι φωνάζουν για αλληλεγγύη, αλλά οι Βόρειοι οχυρώνονται πίσω από την συμφωνία “Δουβλίνο ΙΙ”, που προβλέπει ότι κάθε χώρα είναι υποχρεωμένη να κρατήσει στο έδαφός της τους μετανάστες που πατούν στις ακτές της. Και πάνω από την Ευρώπη, αναβοσβήνει μία πινακίδα που γράφει “αδιέξοδος”…
Ας επιστρέψουμε για λίγο στα γαλλο-ιταλικά σύνορα. Οι περισσότεροι Τυνήσιοι πρόσφυγες που ξεφεύγουν από την Λαμπεντούσα κατευθύνονται εδώ, στην Ventimiglia, μία ιταλική πόλη 25.000 κατοίκων στα 10 χιλιόμετρα από το γαλλικό έδαφος. Σε μία έρευνα που δημοσίευσε στις 18 Απριλίου το γερμανικό περιοδικό Spiegel περιγράφει: Οι πρόσφυγες απλώνονται στα κομψά πάρκα της πόλης, στις εσπλανάδες με τους κοκοφοίνικες, δίπλα στα λιμανάκια με τα γιοτ και στις πολυτελείς μπουτίκ…η εχθρότητα απέναντι στους πρόσφυγες γίνεται ολοένα και εντονότερη στην πόλη, όπου οι κάτοικοι λένε πως η βία αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Πολλές φορές – κάθε μέρα, ο Δήμαρχος επισκέπτεται τον σιδηροδρομικό σταθμό και μιλά με τους πρόσφυγες. Τους λέει αυτά που θα τους έλεγε και καθένας από εμάς ξεχωριστά. Οτι η Ευρώπη δεν είναι πια ένα μεγάλο όνειρο πολυτέλειας, θέσεων εργασίας και απεριόριστης ελευθερίας. Προσπαθεί να τους εξηγήσει γιατί η Ευρώπη τους φοβάται τόσο πολύ. “Εχουμε 30% ανεργία στους νέους. Πηγαίνετε πίσω στην πατρίδα σας”, τους λέει. Αλλά εκείνοι δεν ακούνε και δεν εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Και ο αριθμός τους αυξάνεται καθημερινά.
Πολλοί πιστεύουν και φωνάζουν ότι η λύση είναι η καλύτερη αστυνόμευση. Παντού. Στα σύνορα της Ευρώπης για να μην περνούν τα καραβάνια των παράνομων μεταναστών, στα κέντρα των πόλεων όπου συνήθως οι μετανάστες αναζητούν “δουλειά” (ενίοτε στο πλαίσιο παράνομων δραστηριοτήτων), σε συνοικίες που “γκετοποιούνται” με αποτέλεσμα τα ξεσπάσματα βίας (ε.π. Άγιος Παντελεήμονας). Πόσο πιθανό, λοιπόν, σας φαίνεται να συγκρατηθούν οι αριθμοί των παράνομων μεταναστών με τα αστυνομικά μέτρα; Πόσους μπορούμε να συλλάβουμε; Ποιά χώρα θα τους δεχθεί; Kι αν δεν τους δέχονται πίσω, πόσα στρατόπεδα υποδοχής μπορούμε να χτίσουμε;
Η παράνομη μετανάστευση εξελίσσεται σε ένα από τα μεγαλύτερα και εξαιρετικά δυσεπίλυτα παγκόσμια προβλήματα. Οι μετανάστες δεν πρόκειται να σταματήσουν να καταφθάνουν. Θα είναι πολλοί, όσους κι αν συλλάβουμε. Θα τους βλέπουμε γύρω μας να συγκεντρώνονται πότε στη μία και πότε στην άλλη περιοχή της Αθήνας, ή ενδεχομένως σε άλλα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Θα μετακινούνται ανάλογα με τα μέτρα που θα λαμβάνει η Πολιτεία, αλλά και ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες. Αλλά αποκλείεται να εξαφανιστούν από την Ελλάδα και από την Ευρώπη.
Θέλετε να μιλήσουμε ρεαλιστικά; Σε τόσο δύσκολα προβλήματα οι λύσεις δεν δίνονται σε μία ημέρα – ούτε καν σε ένα χρόνο – και δε μπορεί παρά να είναι συνεκτικές. Εμείς, ως πολίτες, πρέπει να απαιτούμε από τις κυβερνήσεις συγκεκριμένες πολιτικές που θα εφαρμοστούν με συνέπεια και με μεγάλη υπομονή. Και όχι αποσπασματικά, ή προεκλογικά, όπως συνηθίζεται στην Ελλάδα:
- Η αστυνόμευση είναι απολύτως απαραίτητη, αλλά είναι μόνο ένα εργαλείο για να διατηρήσουμε τον έλεγχο της κατάστασης εδώ, στις πόλεις μας και στις γειτονιές μας.
Ωστόσο, η κατάσταση δεν πρόκειται να βελτιωθεί εάν δεν συνειδητοποιήσουν οι πολίτες και δεν πιέσουν τις κυβερνήσεις ότι υπάρχουν περισσότερα πράγματα που πρέπει να κάνουν.
- Να επιμείνουμε στο πλαίσιο της ΕΕ για να δημιουργήσουν προϋποθέσεις οικονομικής ανάπτυξης και ουσιαστικού εκδημοκρατισμού στις χώρες προέλευσης των παράνομων μεταναστών. Να δώσουμε μία ευκαιρία σε αυτούς τους ανθρώπους να βρουν από ένα κομμάτι ψωμί στις πατρίδες τους. Τουλάχιστον, να μην πεθαίνουν από πείνα και από δίψα. Αν συμβεί αυτό, τότε θα σκέφτονται δύο και τρεις φορές πριν ξεκινήσουν την περιπέτεια του «ευρωπαϊκού ονείρου». Υπό αυτή την έννοια, η θέση που έλαβαν οι ΗΠΑ και η ΕΕ απέναντι στις εξεγέρσεις των τελευταίων μηνών, είναι το πρώτο παρήγορο σημάδι έπειτα από λάθη πολλών δεκαετιών. Γιατί αν οικοδομηθούν στοιχειωδώς δημοκρατικά καθεστώτα εκεί, τότε ουδείς θα δικαιούται να ζητά πολιτικό άσυλο εδώ.
- Να πάψουμε να παρακολουθούμε απαθείς την «ποδοσφαιροποίηση» του προβλήματος. Όσο ανατριχιαστική είναι η σύσταση «συμμοριών» από πάσης φύσεως εθνικιστές και χούλιγκανς, άλλο τόσο άχρηστη είναι η δήθεν «προστασία» που πουλούν στους μετανάστες διάφοροι «υπερευαίσθητοι». Διαβάζω ένα απόσπασμα από την έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, που παρουσιάστηκε στις αρχές της εβδομάδας, και αισθάνομαι ότι είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις που δικαιολογεί την ύπαρξή του: «Όπως όλοι οι άλλοι πολίτες σε μία Δημοκρατία, οι μετανάστες πρέπει να αποκτήσουν λόγο στη λήψη αποφάσεων για την δημιουργία των νόμων।Αλλά ούτε το θρήσκευμα, ούτε η (διαφορετική) κουλτούρα μπορούν να αποτελέσουν δικαιολογίες για την παραβίασή τους…»"